4 Φεβ 2009

Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Σύστημα

Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι μοναδικό στο παγκόσμιο στερέωμα. Αντικειμενικά να το δούμε δηλαδή, η 12ετής μαθητική μας καριέρα στα θρανία ξεκινά φιλόδοξα και καταλήγει τραγικά. Φιλόδοξα ξεκινά από τους γονείς πάντα όχι από τα παιδιά και καταλήγει τραγικά για όλα τα μέλη της οικογένειας συνήθως. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Συμπονώ πραγματικά τα «πρωτάκια». Τα βλέπω τα κακόμοιρα κάθε 11-12 Σεπτέμβρη να φορτώνονται τη σχολική τους τσάντα, η οποία κατά 90% είναι πιο μεγάλη και πιο βαριά από τα ίδια, και να κατευθύνονται στο σχολείο. Και καλά η πρώτη μέρα του αγιασμού περνάει. Από τη δεύτερη και μετά τι γίνεται όμως; Πώς γίνεται ένα παιδάκι που έχει μάθει στην σχεδόν απόλυτη ελευθερία να περιοριστεί σε μία αίθουσα για ένα x διάστημα και να ακινητοποιηθεί σε ένα θρανίο, ενώ ταυτόχρονα οφείλει να παρακολουθεί και να μαθαίνει καινούργια πράγματα, χωρίς να του έχει γίνει η οποιαδήποτε προπαιδεία; Προσωπικά θυμάμαι στον παιδικό σταθμό και στο νηπιαγωγείο να περνάω ζάχαρη, όταν ξαφνικά έφτασε η ώρα να μάθω γράμματα. Η μετάβαση ήταν δύσκολη, όμως, ευτυχώς, με είχαν προετοιμάσει οι γονείς μου. Χωρίς αυτήν την προεργασία στο σπίτι, η κυρία Άννα, δασκάλα μου στην α΄ δημοτικού θα είχε δεινοπαθήσει και από εμένα!

Για να μην θεωρηθώ υπερβολική, πιστεύω ότι όσο μπορεί η μάθηση να συνδυαστεί με το παιχνίδι, όποια μορφή κι αν έχει αυτό, είναι ουσιαστική και ευχάριστη. Για το λόγο αυτό το δημοτικό βγαίνει σχετικά αναίμακτα. Και στο σημείο αυτό, κάποιος που μάλλον έχει ξεχάσει τις δικές του εμπειρίες θα παρατηρήσει ότι έφυγαν τα μισά και θα διερωτηθεί ποιος ο λόγος της γκρίνιας. Έλα όμως που κάπου εκεί, στα 12 και το πέρασμα στο γυμνάσιο αρχίζουν τα δύσκολα. Εκεί, λοιπόν, οι αξιότιμοι ιθύνοντες του Υπουργείου Παιδείας αποφάσισαν ότι οι άχρηστες γνώσεις του δημοτικού δεν είναι αρκετές και πρέπει να διανθιστούν. Τα τρία χρόνια περνάνε σχετικά ευχάριστα και χαλαρά, και αυτό γιατί το σχολείο λειτουργεί λιγότερο ως θεσμός εκπαίδευσης και περισσότερο ως θεσμός κοινωνικοποίησης. Πάντα όμως μία σκιά πλανάται πάνω από τα κεφάλια των μαθητών, η οποία όσο περνούν οι μήνες δυναμώνει: οι ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ του Ιουνίου. Οι της α΄ γυμνασίου μάλιστα είναι αυτοί που ανησυχούν και περισσότερο, καθώς ως έννοια είναι άγνωστη και άκρως εκφοβιστική. Η προαναφερθείσα χαλαρότητα ενισχύεται και από την άποψη τόσο των μαθητών όσο και κυρίως των καθηγητών ότι η ουσιαστική γνώση γίνεται στο λύκειο, επομένως
ποιος ο λόγος να πιεστούμε από τώρα;

Και ξαφνικά, χωρίς καμία ειδοποίηση βρίσκεσαι στο λύκειο, όπου όλα θεωρούνται προαπαιτούμενα. Και κάπου εκεί μαζί με την ήδη υπάρχουσα εφηβεία σε πιάνει και η κρίση γιατί είσαι πια αρκετά μεγάλος για να συνειδητοποιήσεις ότι κάτι δεν πάει καλά, αλλά όχι αρκετά μεγάλος για να το εντοπίσεις και να το αλλάξεις. Και αρχίζουν τα βαρβάτα μαθήματα: μαθηματικά, αρχαία, ιστορία, έκθεση. Όχι πες μου πώς μπορεί κάποιος στα 16 να αναπτύξει το φαινόμενο του αρνητικού ισοζυγίου πληρωμών και τους τρόπους αντιμετώπισης του. Και το βασικό πρόβλημα δεν είναι ότι καλείται να επιχειρηματολογήσει σχετικά, αλλά το ότι έχει γνώση ότι θα κληθεί να το κάνει σε «πανελλαδικό επίπεδο». Κάπου εκεί εντοπίζω εγώ προσωπικά το πρόβλημα, στο πρόθεμα παν. Πανελλαδικά, παγκόσμια, πανέξυπνα, πανάκριβα, πανομοιότυπα, πανεπιστημιακά, πανάσχημα, πανζουρλισμός, πανωλεθρία, πανάθεμα. Αυτό το παν έρχεται και σου κατσικώνεται στο σβέρκο την πρώτη μέρα του λυκείου, όπου όλοι οι καλοί και άξιοι καθηγητές ενημερώνουν τους μαθητές τους για τη σπουδαιότητα των τριών επόμενων ετών, παρουσιάζοντας με περισσή παρρησία την ανυπέρβλητη σημασία των επερχόμενων εξετάσεων που θα αποτελέσουν τον καταλύτη για τη διαμόρφωση του υπολοίπου της ζωής τους.

Και ξεκινά αυτή η ανυπέρβλητη και αλησμόνητη περίοδος όπου μπορεί να μην το συνειδητοποιείς, αλλά μάθηση τέλος. Ό,τι έμαθες, έμαθες. Σημασία τώρα έχει να το γράψεις στις εξετάσεις. Και ποιος είναι ο ιδανικός και άκρως δοκιμασμένος τρόπος να εξασφαλίσεις την απαιτούμενη βαθμολογία; Μα φυσικά η σε παγκόσμιο επίπεδο (κι άλλο παν…) ελληνική φόρμουλα της παπαγαλίας. Δεν έχει σημασία αν ένα μήνα μετά τις εξετάσεις δε θυμάσαι τίποτα. Οοοοόχι…! Σημασία έχει να το θυμάσαι από τέλη Μαΐου έως αρχές Ιουνίου. Από και πέρα το χάος. Ξέρεις να γράψεις στις πανελλαδικές πώς να προστατευτείς από τον ιό του AIDS; Εύγε, πέρασες! Το ξέχασες λίγο πριν συναντήσεις τον έρωτα του καλοκαιριού; Λυπάμαι, χάσατε.

Τώρα, αν δεν είσαι της παπαγαλίας, λυπάμαι χάσατε κι εσείς. Στην καλύτερη περίπτωση περάσατε σε μία σχολή, όχι πρώτης προτίμησης, αλλά τριτοβάθμια πάντα, γιατί αυτό έχει σημασία. Πώς μπορείς άλλωστε να είσαι ολοκληρωμένος άνθρωπος, περιορισμένης πάντα μορφώσεως, αν δεν διαιωνίσεις την 12ετή παράδοση του σχολείου με μια εξειδίκευση σε μία σχολή, η οποία, γιατί να το κρύψομεν άλλωστε, διαθέτει προγράμματα σπουδών παντελώς άγνωστο σε σένα. Τα τελευταία χρόνια ψάχνω μανιωδώς να βρω κάποιον που να είχε διαβάσει το πρόγραμμα σπουδών της σχολής πριν εισαχθεί σε αυτήν. Τελικά τείνω να καταλήξω ότι κάπου τους έχουν μαντρώσει όλους αυτούς… Τουλάχιστον δεν είναι στο Dachau, το οποίο, απ’ ό,τι μαθαίνω υπολειτουργεί.

Κάποια μέρα, στα τέλη Αυγούστου, οι απόφοιτοι του λυκείου στήνονται στις οθόνες τους ή τρέχουν στα σχολεία για να πληροφορηθούν τις βάσεις. Αν δεν πέρασες, λυπούμεθα είστε ο πρώτος που θα ζήσει την τραγικότητα που αναφέραμε αρχικά. Όχι, η ζωή σου δεν τελείωσε. Αλλά γεγονός είναι ότι όλοι, μα όλοι, στο ευρύτερο περιβάλλον σου σε αντιμετωπίζουν σαν dead man walking. Εσύ, ψυχραιμία! Κλείσε μάτια και αυτιά. Πρώτον, κανείς δεν σου απαγορεύει να ξαναπροσπαθήσεις, δεύτερον, υπάρχουν και ιδιωτικές εκπαιδευτικές σχολές, τρίτον, τις βίλες που έχουν οι ηλεκτρολόγοι / υδραυλικοί τις έχεις δεί;;;; Πιστέψέ το, κανείς δεν πάει χαμένος. Ωραία, δεν βρήκες το δρόμο σου στα 18. Αυτό όμως δε συνεπάγεται ότι δεν θα τον βρεις στα 20. Keep walking, mate.

Τώρα, αν είσαι από τους «τυχερούς», τους επιτυχόντες των εξετάσεων, μπράβο σου! Αν πέρασες και σε μια σχολή της πρώτης σου προτίμησης, σου αξίζουν και συγχαρητήρια. Δεν είναι πολύ αυτοί που καταφέρνουν να προσαρμοστούν στις δοθείσες από το σύστημα προδιαγραφές. Εύχομαι ολόψυχα να έχεις κάνει τη σωστή επιλογή και να περάσεις τα πιο ξέγνοιαστα χρόνια σου, σπουδάζοντας ένα αντικείμενο που σου αρέσει, που θα αγαπήσεις και που θα κάνεις επάγγελμα. Τότε, ανεξάρτητα από αυτό που υποστήριξε ο Σόλων, εγώ προσωπικά θα σε μακαρίζω από τα 30 σου

Αν, τώρα, πέρασες κάπου (αόριστο επίρρημα του τόπου) έχεις δύο επιλογές, είτε να σφίξεις τα δόντια και να ξεκινήσεις τις σπουδές με την ελπίδα ότι θα αγαπήσεις το αντικείμενο είτε να κυνηγήσεις το όνειρό σου με κάθε τίμημα. Σε κάθε περίπτωση μη εγκαταλείψεις με την πρώτη δυσκολία… Μην αποκλείεις την πιθανότητα η τύχη να έχει κάνει καλύτερες επιλογές από εσένα. Και στην τελική, κανείς δε σε εμποδίζει να συνεχίσεις της σπουδές έχοντας ήδη ένα πτυχίο.

Όχι τα πράγματα δεν είναι τόσο τραγικά. Στα 50 άλλωστε θα τα θυμάσαι τα σχολικά και φοιτητικά χρόνια με φοβερή συγκίνηση και αναπόληση. Αυτό, όμως, είναι επειδή θα έχεις επιλεκτικά ξεχάσει τα σοβαρά προβλήματα. Όπως λέει και μια φίλη μου αυτό ονομάζεται «αισιοδοξία της ανάμνησης». Σε κάθε περίπτωση, τα χρόνια αυτά είναι όμορφα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν εμπεριέχουν στιγμές απόλυτης απόγνωσης. ΑΛΛΑ, θα μπορούσαν να είναι ακόμη καλύτερα αν ο ελληνικός εκπαιδευτικός θεσμός λειτουργούσε έστω και μερικώς. Γιατί, ας είμαστε ειλικρινείς, δεν το ‘χει. Ο στόχος, η εκπαίδευση, έχει κάπου παραπέσει και οι όποιες προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις μπάζουν από παντού. Γιατί πώς να το κάνουμε, θα ήταν υπερβολικό και ακραίο να ξεκινήσεις τις μεταρρυθμίσεις από την αρχή, το νηπιαγωγείο. Αυτοί που κυβερνούν, και κάνουν αποκλειστική χρήση της νοημοσύνης –εγώ πού ήμουν όταν τη μοίραζαν, ε;;– θεωρούν λειτουργικότερο να ξεκινήσεις τις αλλαγές από την τριτοβάθμια εκπαίδευση, μετά να προβιβαστείς στο λύκειο, στη συνέχεια να σε επιλέξουν για το γυμνάσιο και τέλος να σε κάνουν δεκτό στο δημοτικό.
Αυτή είναι, όμως, η κατάσταση που αντιμετωπίζεις. Ονειρέψου ότι θα την αλλάξεις και ποιος ξέρει, μπορεί να καταφέρεις αυτό που δεν κατάφεραν τόσοι άλλοι.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου